Ας μη γίνουμε έρημοι - Blog Action Day

[Άλλη μια κινητοποίηση απλώθηκε σήμερα στην ελληνική μπλογκόσφαιρα, αυτή τη φορά γεννημένη στο εξωτερικό αλλά και με την εκ των προτέρων υποστήριξη παραδοσιακών μέσων, όπως ο τηλεοπτικός αριθμός ΣΚΑΪ. Σήμερα λοιπόν είναι η Blog Action Day (παγκόσμια ημέρα κοινής δράσης των ιστολογίων), με στόχο να μιλήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ιστολόγια για ένα κοινό θέμα: το περιβάλλον, τους κινδύνους που το απειλούν και τους τρόπους για την προστασία του. Εκκρεμής ανάμεσα στις επιφυλάξεις για την κινητοποίηση και την ευαισθησία μου για το ζήτημα, αποφάσισα να ικανοποιήσω και τις δύο πλευρές μου. Ακολουθεί ένα σύντομο ενημερωτικό κείμενο για την ερημοποίηση :-), ως συμμετοχή του ιστολογίου μας στην Blog Action Day, με έναν επίλογο όμως που περιλαμβάνει κάποιες σκέψεις μου για την πολιτική δράση, εντός και εκτός διαδικτύου.]

Tα Hνωμένα Eθνη έχουν ορίσει τη 17η Iουνίου ως Παγκόσμια Hμέρα κατά της Eρημοποίησης, ένα φαινόμενο που έχει επιπτώσεις στη διαβίωση των ανθρώπων παγκοσμίως, ώστε να ληφθούν μέτρα για την αναχαίτιση του. Πρόκειται για την υποβάθμιση του εδάφους και της βλάστησης σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην μπορεί στον τόπο αυτό να αναπτυχθεί ούτε γεωργία, ούτε κτηνοτροφία, ούτε δάση. Η γη ως αποτέλεσμα εγκαταλείπεται επηρεάζοντας έτσι την οικονομία και συντελώντας στη μετανάστευση πληθυσμών. Η γη που ερημοποιείται δεν είναι ικανή να παράγει αλλά ούτε και να συγκρατήσει τη βλάστηση. Ένα εκατοστό εδάφους χρειάζεται 5-10 αιώνες για να δημιουργηθεί εφόσον πρόκειται για ασβεστολιθικά πετρώματα και 50 χρόνια εφόσον πρόκειται για σχιστολιθικά πετρώματα. Mπορεί όμως να καταστραφεί μέσα σε μια δεκαετία.
Οι περιοχές που απειλούνται περισσότερο από την ερημοποίηση βρίσκονται στη βόρεια Αφρική, στην Εγγύς Ανατολή και στην Ευρώπη. Ειδικότερα για την Ευρώπη, οι περιοχές που απειλούνται περισσότερο από την ερημοποίηση είναι η Ελλάδα, η Νότια Ιταλία, η Σικελία, η Κορσική και η Ιβηρική Χερσόνησος . H Τουρκία, η Τυνησία και το Μαρόκο χάνουν κάθε χρόνο λόγω διάβρωσης 542.370, 180.000 και 22.000 στρέμματα γης, αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, το 50% των εδαφών της Κρήτης αλλά και το 35% των εδαφών σε ολόκληρη την Ελλάδα (μεγάλα τμήματα της Ανατολικής Ελλάδας και ειδικότερα της Στερεάς, της Πελοποννήσου, τα νησιά του Αιγαίου, τμήματα της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Θράκης.)
H κύρια διεργασία που οδηγεί σε ερημοποίηση στις λοφώδεις περιοχές είναι η διάβρωση του εδάφους η οποία συντελείται από το νερό που δεν συγκρατείται στο έδαφος και απορρέει όταν βρέχει. Ετσι το έδαφος συμπαρασύρεται προς τις κατώτερες ζώνες, τις πεδινές περιοχές. Σημαντική είναι επίσης και η μηχανική διάβρωση που προκαλείται από τα γεωργικά μηχανήματα. Τα τελευταία χρόνια πολλές γεωργικές περιοχές χάθηκαν όχι από την υδατική διάβρωση - η οποία βέβαια συνετέλεσε στην καταστροφή - αλλά από τη μηχανική. Υπάρχει και η αιολική διάβρωση, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική στις νησιωτικές περιοχές το καλοκαίρι. Αν και οι επιστήμονες δεν έχουν συγκεκριμένα δεδομένα για την αιολική διάβρωση στη χώρα μας, γνωρίζουν ότι αποτελεί μέρος του προβλήματος της ερημοποίησης του ελλαδικού χώρου. Διάβρωση συντελείται επίσης από τις πυρκαϊές το καλοκαίρι, καθώς και από άλλους παράγοντες, όπως η υπερβόσκηση.
H δεύτερη σημαντική διεργασία είναι η αλάτωση του εδάφους, που προκαλείται κυρίως εξαιτίας της άρδευσης με νερό κακής ποιότητας. Το υφάλμυρο νερό διεισδύει στο έδαφος και όταν το υπόγειο νερό είναι αβαθές, το καλοκαίρι με την τριχοειδή κίνηση ανεβαίνει στην επιφάνεια μεταφέροντας τα άλατα. Δημιουργείται έτσι στο έδαφος μεγάλη συγκέντρωση υδατοδιαλυτών αλάτων τα οποία είναι τοξικά για τα φυτά, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η βλάστηση.
H έλλειψη σχεδιασμού χρήσεων γης στην Eλλάδα έχει επίσης διογκώσει το πρόβλημα καθώς οι βιομηχανίες έχουν κτιστεί σε περιοχές όπου τα εδάφη ήταν παραγωγικά. H εντατική καλλιέργεια στον θεσσαλικό κάμπο έχει οδηγήσει στην εξάντληση των υπόγειων υδάτων με αποτέλεσμα το αλμυρό νερό της θάλασσας να φτάνει σήμερα έως την Kαρδίτσα. Mάλιστα οι κλιματικές αλλαγές και η αύξηση της θερμοκρασίας δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο που επηρεάζει δραματικά την εξέλιξη του φαινομένου. H αύξηση της θερμοκρασίας και οι δυνατές βροχοπτώσεις επιταχύνουν τη διαδικασία της ερημοποίησης. Tαυτόχρονα, όταν το έδαφος είναι νεκρό σώμα δεν μπορεί να «θρέψει» φυτά που προφυλάσσουν από τη διαδικασία της διάβρωσης αλλά και μειώνουν τη θερμοκρασία. Ωστόσο, ενώ έχει συνταχθεί το Eλληνικό Σχέδιο Δράσης που περιλαμβάνει μέτρα που πρέπει να ληφθούν και έχει υπογραφεί η υπουργική απόφαση από τα πέντε συναρμόδια υπουργεία, πρακτικά δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο ως σήμερα.
[Το κείμενο αποτελεί σύνθεση υλικού από τις εφημερίδες "Καθημερινή", "Έθνος" και "Βήμα"]

Επίλογος
Δεν έχει τύχει να αναφέρω στις μέχρι τώρα αναρτήσεις μου, ότι τα πρώτα χρόνια της διαμονής μου στη Θεσσαλονίκη είχα εμπλακεί σε διάφορες κοινωνικές –πολιτικές δράσεις, από εθελοντικά μαθήματα σε τσιγγάνους/ες και μετανάστες/τριες μέχρι τη συμμετοχή σε μια κατάληψη στην Άνω Πόλη. Δεν έχει σημασία εδώ μια εκτενής αφήγηση των εμπειριών μου (οφείλω πάντως να πω ότι αρκετές υπήρξαν εξαιρετικά διασκεδαστικές) όσο τα συμπεράσματα στα οποία με οδήγησαν.
Όσο με εξάντλησαν λοιπόν οι ατέρμονες θεωρητικές συζητήσεις για την αυτονομία/ την αριστερά/ το ρατσισμό/ το φεμινισμό/ την οικολογία, άλλο τόσο με κούρασαν οι εθελοντικές δράσεις που δε συζητούσαν για τον εαυτό τους, δεν ενδιαφέρονταν για τον πολιτικό αντίκτυπο της κοινωφελούς δράσης τους. Επιπλέον, από ένα σημείο και μετά, αναρωτιόμουν κατά πόσο οι όποιες δράσεις ενημέρωσης στις οποίες συμμετείχα αφορούσαν ανθρώπους που δεν μας έμοιαζαν ήδη τόσο πολύ, ώστε να σκέφτονται έτσι κι αλλιώς με παρόμοιο τρόπο.
Μπαίνοντας στη μπλογκόσφαιρα, μου πήρε κάποιο καιρό να απεγκλωβιστώ από τη μονομερή περσόνα ενός «Άμμου» που έγραφε μόνο λογοτεχνία και αναστοχασμούς πάνω στο ιστολογείν. Όταν όμως το έκανα, έχοντας πρώτη πρώτη τη διάθεση να μιλήσω πολιτικά, αντιμετώπισα τα ίδια σχεδόν ζητήματα που με είχαν προβληματίσει στη Θεσσαλονίκη (και με είχαν κάνει τελικά να γυρίσω σπίτι μου, ντεμέκ αποστασιοποιημένος «κριτικά» από την πολιτική δράση).
Σε ποιους/ές λοιπόν απευθυνόμαστε και πως μπορούμε να αποφύγουμε μια θεωρητική συζήτηση που αισθάνεται αυτάρκης χωρίς να είναι; Και κυρίως πώς νομιμοποιούμαστε να μιλάμε πολιτικά, έχοντας ως καταστατική μας συνθήκη την ιδιότητα των «ψηφιακών», αυτών δηλαδή που μιλούν χωρίς υλικό σώμα, συχνά μισοκρυμένοι/ες πίσω από τις περσόνες τους;
Οι επιφυλάξεις μου για τη συγκεκριμένη ημέρα ξεκινούν από αυτές τις απορίες. Το να μιλήσεις γενικά για το περιβάλλον δε μου λέει τίποτα ιδιαίτερο, όταν περιβαλλοντικό λόγο συναντά κανείς/καμιά πλέον από το Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό μέχρι τους Οικολόγους Πράσινους, σε κάθε εφημερίδα και περιοδικό, ακόμη και σε διαφημίσεις στην τηλεόραση. Επιπλέον, βρίσκω παιδιάστικο να θεωρείς ότι αποτελεί κινητοποίηση του εαυτού σου, απλώς να ενημερώσεις τους/τις διπλανούς/ές σου για ένα ζήτημα. Δε λέω ότι πρέπει να γίνει κανείς/μιά οικοακτιβιστής/ίστρια για να ανεβάσει μια ανάρτηση σχετική με το περιβάλλον. Λέω όμως ότι η μέρα αυτή δεν είναι για μένα ημέρα κοινής δράσης, αλλά μαζικής ενημέρωσης. Και έχει πιθανόν κοντά ποδάρια.
Αφού λοιπόν διαβάσατε, αγαπητοί/ές μου αναγνώστες/τριες, την ανάρτηση μου για την ερημοποίηση και ίσως ανησυχήσατε για το μέλλον του πλανήτη μας, κι αφού γνωριστήκαμε λίγο περισσότερο ακόμη, θα σας πρότεινα να απομακρυνθείτε από το ιστολόγιό μας με κατεύθυνση το google και να αναζητήσετε οικολογικές οργανώσεις στη γειτονιά σας ή στην πόλη σας, στις οποίες θα μπορούσατε να προσφέρετε. Αν πάλι η απόσταση προς τον πραγματικό κόσμο σας φαίνεται πολύ μεγάλη για αρχή, μπορείτε να συμμετάσχετε στη δικτυακή πύλη του Οικολογίου, τα μέλη της οποίας έχουν προχωρήσει ήδη σε ενδιαφέρουσες δράσεις, δίνοντας όμως πολλή έμφαση και στον τομέα της ενημέρωσης. Όσοι/ες βέβαια λειτουργείτε ήδη με αυτόν τον τρόπο, θα με συγχωρήσετε για τις άχρηστες συμβουλές μου.