Το όνομά μου είναι λεγεών (αλλά και George)

Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον 5.1-13: «Και ήλθαν στο απέναντι μέρος της λίμνης, στη χώρα των Γαδαρηνών. Και μόλις βγήκε αυτός από το πλοιάριο, αμέσως τον συναπάντησε ένας άνθρωπος που ερχόταν από τα μνήματα και είχε πνεύμα ακάθαρτο και κατοικούσε στους τάφους και ούτε με αλυσίδες μπορούσε να τον δέσει κανείς, γιατί πολλές φορές τον είχαν δέσει με δεσμά και αλυσίδες, αλλά αυτός είχε σπάσει τις αλυσίδες και συντρίψει τα δεσμά και κανείς δεν είχε τη δύναμη να τον δαμάσει. Πάντοτε, μέρα και νύχτα έμενε στα μνήματα και τα βουνά φωνάζοντας και τραυματίζοντας τον εαυτό του με πέτρες. Όταν είδε τον Ιησού από μακριά, έτρεξε και τον προσκύνησε και δυνατά φωνάζοντας του είπε “Τι δουλειά έχεις εσύ με μένα, Ιησού, Γιε του Θεού του Υψίστου; Σε εξορκίζω στο Θεό να μη με βασανίσεις.” Γιατί του έλεγε ο Ιησούς: "Πνεύμα ακάθαρτο, βγες από τον άνθρωπο." Και ο Ιησούς τον ρώτησε: “Ποιο είναι το όνομά σου;” κι αυτός του αποκρίθηκε λέγοντας: “Λεγεών είναι το όνομά μου, γιατί είμαστε πολλοί.” Και πολύ τον παρακαλούσε, για να μη τους στείλει έξω από τη χώρα. Εκεί κοντά στο βουνό έβοσκε ένα μεγάλο κοπάδι από γουρούνια, και τον παρακάλεσαν όλοι οι δαίμονες και του είπαν: “Στείλε μας στα γουρούνια, για να μπούμε μέσα σε αυτά." Και τους το επέτρεψε. Κι αφού βγήκαν τα πνεύματα τα ακάθαρτα, μπήκαν στα γουρούνια και όρμησε το κοπάδι προς το γκρεμό στη λίμνη, ήταν μάλιστα περίπου δύο χιλιάδες και πνίγηκαν όλα μες στη λίμνη.»

Μπορεί να σας φανεί παράξενο, αλλά η συγκεκριμένη παραβολή έδωσε το υλικό σε ένα σημαντικό θεωρητικό της λογοτεχνίας, το Μιχαήλ Μπαχτίν, όταν πρωτομίλησε για την πολυφωνία των κειμένων στις αρχές του εικοστού αιώνα. Σύμφωνα με τους συνεχιστές του Μπαχτίν, λεγεών δεν είναι το όνομα μόνο του δαιμονισμένου στο Ευαγγέλιο, αλλά όλων μας, που μιλάμε και γράφουμε με χίλιες διαφορετικές φωνές ανάλογα με το ρόλο που κρατάμε και τη θέση όπου στεκόμαστε. Ο ίδιος ο Μπαχτίν βέβαια επικεντρώθηκε στα λογοτεχνικά κείμενα, εστιάζοντας σε αυτό που ονόμαζε «ετερογλωσσία», «πολυγλωσσία» και «καρναβάλι των φωνών» τους, παίρνοντας αφορμές από το Ντοστογιέφσκι και το Ραμπελαί (και αναλύοντάς τους θαυμάσια). Σύμφωνα μάλιστα με το Μπαχτίν ακόμα και το σύστημα της γλώσσας είναι πολυφωνικό, με κάποιες κυρίαρχες φωνές και με πολλές άλλες καταπιεσμένες, να αγωνίζονται να ακουστούν, κερδίζοντας και χάνοντας αέναα. [Ο δαιμονισμένος του Ευαγγελίου έδωσε έμπνευση και στην τρίτη συνέχεια του Εξορκιστή, έναν ομολογουμένως ανάξιο απόγονο. Όλες αυτές τις συνδέσεις ανάμεσα στα κείμενα, εμείς οι φιλόλογοι τις ονομάζουμε «διακειμενικότητα», μια έννοια που την οφείλουμε επίσης στον Μπαχτίν, αν και δεν την ονόμασε έτσι.]
Θυμήθηκα το δαιμονισμένο του Ευαγγελίου και τον Μπαχτίν το Σάββατο, όταν επισκέφτηκα μετά από μέρες αρκετές αλλά σε αγαθή συγκυρία τα μούτρα του αγαπημένου George Le Nonce. Έχω μιλήσει παλιότερα για την εκτίμηση που τρέφω απέναντι στη γραφή του συγκεκριμένου ιστολόγου και δε βρίσκω νόημα να τα ξαναγράψω, ο σύνδεσμος εξάλλου βρίσκεται μόλις δυο σειρές πιο πάνω (τι σας έλεγα για τη διακειμενικότητα; κι εδώ από αυτήν έχουμε). Στο ιστολόγιο του George Le Nonce κυκλοφορούσαν ήδη από καιρό μια πληθώρα από πρόσωπα, νεκρά και ζωντανά, που η σχέση τους με τον ίδιο τον George αναπτυσσόταν στα ποικίλα νεφελώματα που αιωρούνται μεταξύ αυτοβιογραφίας και μυθοπλασίας. Ο Μπαχτίν, αν ζούσε σήμερα και είχε ενδιαφερθεί για τα ιστολόγια (που επιτρέψτε μου να το θεωρώ εξαιρετικά πιθανό, όντας αδύνατο) θα ονόμαζε μάλλον όλα αυτά τα πρόσωπα «φωνές», που ανήκουν στον αφηγητή George Le Nonce, και τις γεννάει ο συγγραφέας τους (που για λόγους ευκολίας, θα τον αποκαλέσω Γιώργο Χ., αν και καμία βεβαιότητα δεν έχω για το πραγματικό του όνομα). Ο Γιώργος Χ. αποφάσισε πρόσφατα, λοιπόν, να δώσει σε κάποιες από τις φωνές του ξεχωριστό χώρο για να μιλήσουν, ίσως για να τις κάνει ακόμη πιο ευκρινείς, ίσως για να παίξει ένα ακόμα παιχνίδι με τη γραφή του, ονομάζοντας τους χώρους αυτούς Άγγελος Άμβροτος, Εφήμερες Εκρήξεις, Ιστορίες της Μαντάμ Παρί και nom d' ecrire (τα μούτρα και το παλαιό φυλλάδιο υπήρχαν ήδη από παλιότερα). Νομίζω πως αξίζει να επισκεφθείτε τους χώρους και να ακούσετε τις φωνές.

[Περισσότερα στοιχεία για το Μπαχτίν μπορείτε να διαβάσετε για αρχή σε δύο άρθρα του Βήματος, αλλά και στη Wikipedia.
Και για να ολοκληρωθεί το φιλολογικό ντελίριο, μια bonus ερώτηση εμπέδωσης: Πού συναντάμε σε αυτό το τραγούδι πολυφωνία (περνάτε τη βάση) και διακειμενικότητα; (γράφετε άριστα)]