CLICK HERE FOR THOUSANDS OF FREE BLOGGER TEMPLATES »

1.10.07

Το όνομά μου είναι λεγεών (αλλά και George)

Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον 5.1-13: «Και ήλθαν στο απέναντι μέρος της λίμνης, στη χώρα των Γαδαρηνών. Και μόλις βγήκε αυτός από το πλοιάριο, αμέσως τον συναπάντησε ένας άνθρωπος που ερχόταν από τα μνήματα και είχε πνεύμα ακάθαρτο και κατοικούσε στους τάφους και ούτε με αλυσίδες μπορούσε να τον δέσει κανείς, γιατί πολλές φορές τον είχαν δέσει με δεσμά και αλυσίδες, αλλά αυτός είχε σπάσει τις αλυσίδες και συντρίψει τα δεσμά και κανείς δεν είχε τη δύναμη να τον δαμάσει. Πάντοτε, μέρα και νύχτα έμενε στα μνήματα και τα βουνά φωνάζοντας και τραυματίζοντας τον εαυτό του με πέτρες. Όταν είδε τον Ιησού από μακριά, έτρεξε και τον προσκύνησε και δυνατά φωνάζοντας του είπε “Τι δουλειά έχεις εσύ με μένα, Ιησού, Γιε του Θεού του Υψίστου; Σε εξορκίζω στο Θεό να μη με βασανίσεις.” Γιατί του έλεγε ο Ιησούς: "Πνεύμα ακάθαρτο, βγες από τον άνθρωπο." Και ο Ιησούς τον ρώτησε: “Ποιο είναι το όνομά σου;” κι αυτός του αποκρίθηκε λέγοντας: “Λεγεών είναι το όνομά μου, γιατί είμαστε πολλοί.” Και πολύ τον παρακαλούσε, για να μη τους στείλει έξω από τη χώρα. Εκεί κοντά στο βουνό έβοσκε ένα μεγάλο κοπάδι από γουρούνια, και τον παρακάλεσαν όλοι οι δαίμονες και του είπαν: “Στείλε μας στα γουρούνια, για να μπούμε μέσα σε αυτά." Και τους το επέτρεψε. Κι αφού βγήκαν τα πνεύματα τα ακάθαρτα, μπήκαν στα γουρούνια και όρμησε το κοπάδι προς το γκρεμό στη λίμνη, ήταν μάλιστα περίπου δύο χιλιάδες και πνίγηκαν όλα μες στη λίμνη.»

Μπορεί να σας φανεί παράξενο, αλλά η συγκεκριμένη παραβολή έδωσε το υλικό σε ένα σημαντικό θεωρητικό της λογοτεχνίας, το Μιχαήλ Μπαχτίν, όταν πρωτομίλησε για την πολυφωνία των κειμένων στις αρχές του εικοστού αιώνα. Σύμφωνα με τους συνεχιστές του Μπαχτίν, λεγεών δεν είναι το όνομα μόνο του δαιμονισμένου στο Ευαγγέλιο, αλλά όλων μας, που μιλάμε και γράφουμε με χίλιες διαφορετικές φωνές ανάλογα με το ρόλο που κρατάμε και τη θέση όπου στεκόμαστε. Ο ίδιος ο Μπαχτίν βέβαια επικεντρώθηκε στα λογοτεχνικά κείμενα, εστιάζοντας σε αυτό που ονόμαζε «ετερογλωσσία»,
«πολυγλωσσία» και «καρναβάλι των φωνών» τους, παίρνοντας αφορμές από το Ντοστογιέφσκι και το Ραμπελαί (και αναλύοντάς τους θαυμάσια). Σύμφωνα μάλιστα με το Μπαχτίν ακόμα και το σύστημα της γλώσσας είναι πολυφωνικό, με κάποιες κυρίαρχες φωνές και με πολλές άλλες καταπιεσμένες, να αγωνίζονται να ακουστούν, κερδίζοντας και χάνοντας αέναα. [Ο δαιμονισμένος του Ευαγγελίου έδωσε έμπνευση και στην τρίτη συνέχεια του Εξορκιστή, έναν ομολογουμένως ανάξιο απόγονο. Όλες αυτές τις συνδέσεις ανάμεσα στα κείμενα, εμείς οι φιλόλογοι τις ονομάζουμε «διακειμενικότητα», μια έννοια που την οφείλουμε επίσης στον Μπαχτίν, αν και δεν την ονόμασε έτσι.]
Θυμήθηκα το δαιμονισμένο του Ευαγγελίου και τον Μπαχτίν το Σάββατο, όταν επισκέφτηκα μετά από μέρες αρκετές αλλά σε αγαθή συγκυρία τα μούτρα του αγαπημένου George Le Nonce. Έχω μιλήσει παλιότερα για την εκτίμηση που τρέφω απέναντι στη γραφή του συγκεκριμένου ιστολόγου και δε βρίσκω νόημα να τα ξαναγράψω, ο σύνδεσμος εξάλλου βρίσκεται μόλις δυο σειρές πιο πάνω (τι σας έλεγα για τη διακειμενικότητα; κι εδώ από αυτήν έχουμε). Στο ιστολόγιο του George Le Nonce κυκλοφορούσαν ήδη από καιρό μια πληθώρα από πρόσωπα, νεκρά και ζωντανά, που η σχέση τους με τον ίδιο τον George αναπτυσσόταν στα ποικίλα νεφελώματα που αιωρούνται μεταξύ αυτοβιογραφίας και μυθοπλασίας. Ο Μπαχτίν, αν ζούσε σήμερα και είχε ενδιαφερθεί για τα ιστολόγια (που επιτρέψτε μου να το θεωρώ εξαιρετικά πιθανό, όντας αδύνατο) θα ονόμαζε μάλλον όλα αυτά τα πρόσωπα «φωνές», που ανήκουν στον αφηγητή George Le Nonce, και τις γεννάει ο συγγραφέας τους (που για λόγους ευκολίας, θα τον αποκαλέσω Γιώργο Χ., αν και καμία βεβαιότητα δεν έχω για το πραγματικό του όνομα). Ο Γιώργος Χ. αποφάσισε πρόσφατα, λοιπόν, να δώσει σε κάποιες από τις φωνές του ξεχωριστό χώρο για να μιλήσουν, ίσως για να τις κάνει ακόμη πιο ευκρινείς, ίσως για να παίξει ένα ακόμα παιχνίδι με τη γραφή του, ονομάζοντας τους χώρους αυτούς Άγγελος Άμβροτος, Εφήμερες Εκρήξεις, Ιστορίες της Μαντάμ Παρί και nom d' ecrire (τα μούτρα και το παλαιό φυλλάδιο υπήρχαν ήδη από παλιότερα). Νομίζω πως αξίζει να επισκεφθείτε τους χώρους και να ακούσετε τις φωνές.

[Περισσότερα στοιχεία για το Μπαχτίν μπορείτε να διαβάσετε για αρχή σε δύο άρθρα του Βήματος, αλλά και στη Wikipedia.
Και για να ολοκληρωθεί το φιλολογικό ντελίριο, μια bonus ερώτηση εμπέδωσης: Πού συναντάμε σε αυτό το τραγούδι πολυφωνία (περνάτε τη βάση) και διακειμενικότητα; (γράφετε άριστα)]

21 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Hic dissonant ubique, nam enim sic diversis cantilenis clamore solent.

(Os filologos, sigoura 8a gnorizeis kai latinika :-)

H Susan Sontag xrisimopoiise os pigi gia ayti ti latiniki frasi mia "cantata" tou Tsexogermanou syn8eti Heinrich Ignatz Franz Biber pou legotan "Battalia", sxoliazontas satyrika ton Triakontaeti Polemo.

Perigrafei enan frikto apohxo parafonias pou proerxotan apo dekades stomata pou ourliazan en oidei tragoudiou. Ena karnavali fonon, gia na xrisimopoiiso tin klemmeni frasi me stoli parallagis.

Sti mousiki, ayti i texniki "polyfonias" xrisimopoieitai syxnotata eite apo polla eite apo ena kai monadiko atomo to opoio kanei pollapla fonitika sto idio tragoudi (vl. apo ekklisiastikous ymnous eos kommatia jazz).

Sti zografiki, vlepoume aples spoudes i kai olokliromena erga memonomenon kallitexnon i olokliron ergastirion, pou kinountai se klimakes metaksy aristourgimatos ki ektromatos.

Sti logotexnia yparxoun polla paradeigmata syggrafeon pou egrapsan spondylota/diakeimenika erga, eite monoi eite syllogika. Ta apotelesmata poikilloun, episis.

Ta ypoloipa ta periegrapses pliros sto keimeno sou.

Anakefalaionontas kai symfonontas me tin topo8etisi sou, 8a elega aplos pos, opos se ola ta an8ropina, etsi ki edo kalo 8a itan na anagnorizame syneidita ton ditto xaraktira ka8e morfis ekfrasis (logotexnia, mousiki, kales texnes k.lp.).

Ola ta nomismata exoun dyo opseis. Prepei aplos na kseroume pos na xeirizomaste ta pragmata kai tous rolous mas ki ayto einai pou tous dinei tin teliki aksia kai ton oristiko xaraktira tous.

Entyposiako to afieroma ston George-istologio-anaforas kai i eisagogi me ayti tin paravoli.
Oso pernaei o kairos mas ekplisseis olo kai pio eyxarista, Amme.
Oi filoi sou prepei na einai tyxeroi an8ropoi.

George Le Nonce είπε...

Σᾶς εὐχαριστῶ, φίλε μου. Ἂν καὶ πίστευα πὼς λεγεὼν εἶναι μόνον ἡ Γερτρούδη - Πανωραία - Γνωσιολογία. Ἡ αὐταπάτη μου ἦταν ὅτι οἱ λοιποὶ ἤμαστε ἀνθρώπινες, τρόπόν τινα, φωνές. Προφανῶς ὄχι: ἔχετε δίκηο. Καὶ πάλι εὐχαριστῶ.

Ανώνυμος είπε...

Τη θα γήνοι? Βγάλαι μαι απώ τιν καταπσικσυ. Κσεπαγοιασα κε τω κηνώ μου μαι ζοιτάη.

αμμος είπε...

Αντιγράφω το σχόλιο της the_bar, γιατί αδικείται από τα γκρήκλις:

Hic dissonant ubique, nam enim sic diversis cantilenis clamore solent.

(Ως φιλόλογος, σίγουρα θα γνωρίζεις και λατινικά :-)

Η Susan Sontag χργησιμοποίησε ως πηγή για αυτή τη λατινική φράση μια "καντάτα" του Τσεχογερμανού συνθέτη Heinrich Ignatz Franz Biber, που λεγόταν "Batallia", σχολιάζοντας σατιρικά τον Τριακονταετή Πόλεμο.

Περιγράφει ένα φρικτό απόηχο παραφωνίας που προερχόταν από δεκάδες στόματα που ούρλιαζαν εν είδει τραγουδιού. Ένα καρναβάλι φωνών, για να χρησιμοποιήσω την κλεμένη φράση με στολή παραλλαγής.

Στη μουσική, αυτή η τεχνική "πολυφωνίας" χρησιμοποιείται συχνότατα είτε από πολλά είτε από ένα και μοναδικό άτομο το οποίο κάνει πολλαπλά φωνητικά στο ίδιο τραγούδι (βλ. από εκκλησιαστικούς ύμνους έως κομμάτια jazz).

Στη ζωγραφική, βλέπουμε απλές σπουδές ή και ολοκληρωμένα έργα μεμονωμένων καλλιτεχνών ή ολόκληρων εργαστηρίων, που κινούνται σε κλίμακες μεταξύ αριστουργήματος και εκτρώματος.

Στη λογοτεχνία υπάρχουν πολλά παραδείγματα συγγραφέων που έγραψαν σπονδυλωτά/ διακειμενικά έργα, είτε μόνοι είτε συλλογικά. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν επίσης.

Τα υπόλοιπα τα περιέγραψες στο κείμενό σου.

Ανακεφαλαιώνοντας και συμφωνώντας με την τοποθέτησή σου, θα έλεγα απλώς, πως, όπως σε όλα τα ανθρώπινα, έτσι και εδώ καλό θα ήταν να αναγνωρίζαμε συνειδητά το διττό χαρακτήρα κάθε μορφής έκφρασης (λογοτεχνία, μουσική, καλές τέχνες κτλ.)

Όλα τα νομίσματα έχουν δύο όψεις. Πρέπει απλώς να ξέρουμε πώς να χειριζόμαστε τα πράγματα και τους ρόλος μας, κι αυτό είναι που τους δίνει την τελική αξία και τον οριστικό χαρακήρα τους.

Ανώνυμος είπε...

Από τούδε και στο εξής θα γράφω με ελληνικά στοιχεία.
Ευχαριστώ για την τιμή και για τον κόπο σου, Άμμε.

αμμος είπε...

Καλή μου the-bar έκανες μια πολύ ωραία περιδιάβαση σε διάφορες τέχνες, επί της ουσίας συμπληρώνοντας το κείμενό μου. Δε βρίσκω λόγο να προσθέσω κάτι, πέρα από το να σε ευχαριστήσω για τον κόπο και την καλή σου διάθεση.

Το κλείσιμο είναι πολύ κολακευτικό, αλλά θα πρέπει να σου το επιβεβαιώσουν οι φίλοι μου και όχι εγώ. Αν κατά τύχη πας το Σάββατο στο Pop, αναζήτησε έναν πολύ ψηλό τύπο με τέσσερα σκουλαρίκια (δεν είμαι εγώ, αλλά θα ξέρει να σου πει για εμένα :-).

Αγαπητέ Νονς, μάλλον παρανοήσατε, δεν αποδίδω στις φωνές σας την ιδιότητα του δαίμονα, αλλά της αυτόνομης ύπαρξης. Σε ζητήματα που άπτονται της θεωρίας της λογοτεχνίας, φοβάμαι ότι δύσκολα θα μποροούσα να έχω δίκιο κι εσείς άδικο :-) Μη με ευχαριστείτε, χαρά μου να σας διαβάζω.

Λύτσα, κάνε ιππομονή, άβριο θα σαι βγάλο βώλτα στη ζαίστη.

Ανώνυμος είπε...

μορώ μου εσή!

Ανώνυμος είπε...

Φυσικά και δεν πρόκειται να ρωτήσω κάποιον για σένα, Άμμε.
Προτιμώ να μου τα πεις (όσα θέλεις)αυτοπροσώπως, όταν κάποια μέρα συμπέσουμε στο στέκι μας :-)

αμμος είπε...

The_bar, να με συγχωρείς αν σε παρουσίασα ως κουτσομπόλα :-( Θυμήθηκα απλώς ότι θα πήγαινε σίγουρα ένας φίλος μου το Σάββατο και έκανα το συνειρμό ότι οι φίλοι μου είναι τυχεροί άνθρωποι και ότι πηγαίνεις κι εσύ Pop, οπότε μπορεί να τον πετύχαινες. Τώρα που το σκέφτομαι, πιθανότατα θα πάω κι εγώ το Σάββατο μαζί του, οπότε είναι αρκετά ρεαλιστικό το να συντύχουμε :-)

Ανώνυμος είπε...

Mα δεν με παρουσίασες έτσι, Άμμε μου, ούτε το εξέλαβα αρνητικά!
Καθόλου μάλιστα.
Απλώς είμαι πάντοτε υπέρ των άμεσων προσωπικών σχέσεων, και αποφεύγω τους τρίτους και τους διαμεσολαβητές όσο συχνότερα μπορώ, ακόμα και για απλά πράγματα όπως αυτό.
Γι'αυτό σου είπα ότι δεν θα ρωτήσω τίποτα και κανέναν, αφού το θεωρώ περιττό :-)

kanataki είπε...

εμένα εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι γιατί αυτά δεν τα διδάχτηκα στην φιλοσοφική και τα μαθαίνω μέσα από το blog σου
υγ μάλλον θα πήγα μόνο για να δώσω το μάθημα
υγ ούτε καν!
υγ θα έκανα σκονάκι!

-ως πoτε; -ως το τελος! είπε...

Eνδιαφέρον ποστ, ενδιαφέροντα και τα σχόλια...

Αυτό που ήθελα να πω όμως, είναι ότι όντας η μπαχτινική φωνή του "ψηλού με τα σκουλαρίκια", φίλου τε και ομοστάβλου (βλ. συγκατοίκου) του Αμμου, καλώ και εγώ τη φιλτάτη the_bar το Σάββατο στο Pop, όχι μόνο για να δει πόσο τυχεροί είναι οι φίλοι του αλλά και για να διαπιστώσει και πόσο τυχερός είναι και αυτός που μας έχει [αυτό ήταν πολυφωνικό! ένας είμαι!]

Στην υγειά μας!

Ανώνυμος είπε...

Αφού σας ευχαριστήσω και τους δυο από καρδιάς για την πρόσκληση, επιτρέψτε μου να σας παραπέμψω στο προηγούμενο ποστ του σαμμάνου όπου μου ήρθε ομολογουμένως μια κεραμμύδα στο κεφάλι και όπου άφησα ένα μακροσκελέστατο σχόλιο.

Μαζί θα τα πίνουμε τα Σάββατα στο ΠΟΠ, απλώς τα ποτήρια μας θα τα τσουγκρίσουμε μάλλον κάτω από καλύτερες συνθήκες κάποια άλλη μέρα.

Επιτρέψτε μου να επαναλάβω πως πέρασα πολύ καλά στο μπλογκ σας, πως μου δώσατε έμπνευση και χαρά και πως θα χαιρόμουν να συνεχιζόταν αυτό για πολύ καιρό ακόμα, πράγμα που εύχομαι να γίνει, φυσικά.

Πιστεύω πως είστε καταπληκτικά άτομα, και χαίρομαι για όλη αυτή την επικοινωνία που απολαμβάνουμε μαζί.
Σας ευχαριστώ και πάλι κι ανανεώνουμε το ραντεβού για το εγγύς (ελπίζω) μέλλον.

Στην υγειά μας και στη σπάνια ομορφιά μας!

αμμος είπε...

Αγαπητή τσαπερδόνα, καλωσόρισες! Στη Φιλοσοφική της Θεσσαλονίκης η Τσιριμώκου και ο Γουνελάς μνημόνευαν συχνά το Μπαχτίν, ακόμη και στα μαθήματα κορμού. Αυτά συνέβαιναν στο Φιλολογικό βέβαια, δεν ξέρω την κατάσταση στα άλλα τμήματα. Κι εγώ, μη νομίζεις, όποτε θυμόμουνα παρακολουθούσα.

Καλή μου the_bar, δε νομίζω ότι υπάρχει οποιοδήποτε θέμα παρεξήγησης στο προηγούμενο ποστ, αλλά αυτό το συζητάτε και το λύνετε με το Σαμμάνο.
Επειδή διάβασα κάτι αόριστους και παρατατικούς πάντως, δε βλέπω το λόγο να πάψουμε να επικοινωνούμε, τουλάχιστον ηλεκτρονικά. Από τη μεριά μου, η παρουσία σου εδώ είναι πάντα παραπάνω από ευχάριστη.

Ανώνυμος είπε...

Να σας πώ: και στον δεύτερο όροφο του Παλαιού Κτηρίου επίσης κάποιοι φάγαμε τα νιάτα μας με τον Μπαχτίν/Βολόσινοφ.

Δεν είναι σατανικό;

night blue είπε...

Ayta me tis "litses", ennow ta diafora anorthografa profile me tis litses pou afinoun comments, ti simainoun?
Sovareyteite.

Ανώνυμος είπε...

Άμμε,
σε ευχαριστώ!

Νομίζω πως αυτό αρκεί
(κι επιβεβαιώνει την άποψή μου για σένα) :-)

Idάκι είπε...

Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ παραπάνω με ένα κείμενο. Το ανέλυσες πολύ όμορφα. Κι εύχομαι να είχα ακόμη το χρόνο να παρακολουθώ την πολυφωνία του Le Nonce σε όλες τις εκφάνσεις της. Δυστυχώς πλέον μπαίνω στα μούτρα μόνο πολύ αραιά...

Λύθηκα στα γέλια μόλις είδα το λινκ για το τεστάκι!! Και τώρα σπάω κεφάλι για τη διακειμενικότητά του. Η πολυφωνία απλά με πήγε πίσω σε αναρίθμητες εκδρομές που κρατούσαν το τραγούδι για τα μεγάλα κέφια (=ουζο/τσιπουρο/κρασοκατανύξεις). Με ταξίδεψες πάλι, σ'ευχαριστώ!!

αμμος είπε...

Αγαπητέ Ιωάννη, ομοίως κι εγώ έφαγα τα νιάτα μου στο δεύτερο όροφο του παλαιού κτιρίου, αλλά στη δική μου εποχή οι γλωσσολόγοι τα είχαν αφήσει αυτά στους νεοελληνιστές του απέναντι κτιρίου (προς όφελος της μετασχηματιστικής σύνταξης, της γενετικής φωνολογίας και άλλων ενδιαφέροντων αντικειμένων). Σατανικό ομολογουμένως!

Αγαπητή vain, οι Λίτσες που αφήνουν ανορθόγραφα σχόλια εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο να αποδεικνύουμε συνεχώς ότι δεν είμαστε σοβαροί άνθρωποι. Πραγματικά απορώ πώς είχες καταλάβει το αντίθετο (επειδή εύκολα παρεξηγείς, είμαι τελείως ειλικρινής σε αυτό που σου γράφω).

Καλή μου Ιντάκι σε ευχαριστώ πολύ! Θα ανεβάσω την απάντηση αύριο, για να σου δώσω χρόνο να σκεφτείς. Για να σε βοηθήσω πάντως σκέψου πώς συνδέονται οι άνθρωποι με τα ζώα που τραγουδούν...

night blue είπε...

Opws nomizeis, Amme!
H Vain panta ftaiei giati parexigei...
Den tha mpw se analyseis ti me enoxlise giati ayti ti stigmi den exw diathesi (duskoli mera!) oute xrono...
Exw omws adynamia idiws sto Sammano opote ki enas logos parapanw na mi synexisw ayti ti syzitisi giati tha ekneyristw kai me ton idio kai den to thelw giati opws eipame einai apo tous blogger pou exw adynamia kyriws logw mousikis taytisis alla kai oxi mono.
Suggnmwi gia tin entasi. Kalo sou vrady.

αμμος είπε...

Όλα καλά βέην και δεν υπήρχε ζήτημα για συγγνώμη έτσι κι αλλιώς. Από τη μεριά μου πάντως, δε θεωρώ ότι πάντα παρεξηγείς, υπήρχε όμως μία περίοδος κατά την οποία παρεξηγούσες εύκολα αυτά που έγραφα, νομίζω θα τη θυμάσαι κι εσύ. Μάλλον κακώς αναφέρθηκα σε αυτήν, αν και έχει περάσει αρκετός καιρός. Να είσαι καλά.