Και πάλι για τις διαδικτυακές κινητοποιήσεις, και πάλι για την Αμαλία Καλυβίνου

Ακριβώς πριν ένα χρόνο η μπλογκόσφαιρα συντονιζόταν για πρώτη φορά εν μέσω αντεγκλήσεων, αντιρρήσεων και ενθουσιασμών στο όνομα της Αμαλίας Καλυβίνου, μια νεαρής καρκινοπαθούς φιλόλογου που είχε αποτυπώσει το σπαραγμό της σε ένα ιστολόγιο, το malpractice. Για όσους/ες δεν ξέρετε ή δε θυμάστε με ακρίβεια, η Αμαλία περιπλανήθηκε για χρόνια από γιατρό σε γιατρό, πληρώνοντας φακελάκια και βιώνοντας αφόρητους πόνους, μέχρι να της διαγνώσουν καθυστερημένα έναν όγκο στο δεξί πόδι, να το χάσει, αλλά και να γίνουν αλλεπάλληλες μεταστάσεις του όγκου, που οδήγησαν στο θάνατό της το Μάη του 2007 (μια μακροπερίοδη πρόταση είναι όμως σαφές πως αφήνει όλον τον πόνο και το βίωμα απέξω, ενώ το malpractice βρίσκεται μόλις ένα κλικ μακριά). Ο θάνατος της Αμαλίας κινητοποίησε ένα πολύχρωμο πλήθος από ιστολόγους που συγκρότησαν την ομάδα του ιστολογίου «Για την Αμαλία», με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για ζητήματα Υγείας. Το κείμενο της διαμαρτυρίας απλώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της τότε μπλογκόσφαιρας, γεγονός που εντυπωσίασε τα παραδοσιακά μέσα και έδωσε, μαζί με τη συγκέντρωση μαυροφόρων στο Σύνταγμα, την ελπίδα ότι οι ιστολόγοι θα μπορούσαν να είναι μια νέα, φρέσκια πολιτική δύναμη. Ένα χρόνο μετά η μπλογκόσφαιρα θυμήθηκε ξανά την Αμαλία και το ζήτημα της Υγείας: η χαριτωμένη πρωτοβουλία Ιδιογράφως αφιερώθηκε στη μνήμη της, η Αθηνά πρότεινε να ανεβεί ξανά το malpractice στη λίστα των 100 δημοφιλέστερων ιστολογίων του sync, επαναδραστηριοποιήθηκε το μάλλον ακτιβιστικό ιστολόγιο «Ημέρα της Αμαλίας» και ενεργοποιήθηκε το ενημερωτικό ιστολόγιο «Αμαλία Καλυβίνου». Δε συμμετείχα ως τώρα σε καμία από αυτές τις κινητοποιήσεις, εκτός από την περίπτωση του Ιδιογράφως, όπου απλώς συναίνεσα σιωπηρά στη μετεξέλιξη ενός διαδικτυακού παιχνιδιού σε φόρο τιμής.

Ως εδώ ενημέρωνα, πλέον αρχίζω να τοποθετούμαι. Ο πατέρας μου πέθανε από καρδιακή ανακοπή πριν από είκοσι δύο χρόνια, έχοντας κουβαλήσει ήδη τη σωματική και νοητική δυσλειτουργία από δύο εγκεφαλικά επεισόδια και με το φακελάκι να συνοδεύει πολλές από τις επεμβάσεις που έγιναν είτε σε ιδιωτικά είτε σε δημόσια νοσοκομεία. Κι αν είμαι δηλαδή έξω από το χορό των κινητοποιήσεων, τα ξέρω τα τραγούδια. Γιατί είμαι όμως έξω απ’ το χορό;
Η απόσταση ενός χρόνου από το θάνατο της Αμαλίας μου επιτρέπει να πω ότι εξαρχής το ιστολόγιό της με είχε αφήσει αμήχανο. Ο σπαραγμός και οι φωτογραφίες από το ακρωτηριασμένο σώμα αυτής της νέας γυναίκας δεν προσέφεραν σε καμία περίπτωση αντικειμενικότητα στο ημερολόγιό της, αλλά υποκειμενικότητα και συγκίνηση. Επιπλέον η ανάγκη που εξέφρασε η μπλογκόσφαιρα για ένα/μία δικό/ή της ήρωα/ίδα και η ευκολία με την οποία η Αμαλία σχεδόν «αγιοποιήθηκε» αμέσως μετά το θάνατό της, παίρνοντας την αλήθεια των λόγων και κυρίως των καταγγελιών της ως δεδομένη, κινητοποίησε αντανακλαστικά την αναφυλαξία μου για τους/τις ήρωες/ίδες και τα αγιολόγια (ειρήσθω εν παρόδω, τα οστά του θείου μου του Αρίστου αγνοούνται, καθώς οι Γερμανοί τον τουφέκισαν μαζί με άλλους 211 το 1944 και τους πέταξαν σαν σκουπίδια σε άγνωστη τοποθεσία, ο μόνος τάφος που έχουμε είναι ένα κενοτάφιο στη μνήμη τους - και από αυτά τα τραγούδια ξέρω).
Αν φαίνομαι μέχρι εδώ εικονοκλαστικός, δεν είναι αυτές οι προθέσεις μου. Προσπαθώ απλώς να θυμίσω ότι η Αμαλία ήταν πρώτα απ’όλα ένας άνθρωπος σε μεγάλο κίνδυνο και πόνο, με αλήθεια των λόγων του αλλά όχι αντικειμενική, πιθανόν με ηρωισμό αλλά όχι ηρωίδα. Η μπλογκόσφαιρα έκανε τα λόγια της αληθινά, η μπλογκόσφαιρα την έκανε ηρωίδα.
Ας περάσουμε λοιπόν στη μπλογκόσφαιρα και ας διαβάσουμε τα ιστολόγια. [Όσοι/ες έχετε παρακολουθήσει συστηματικά την εξέλιξη των κινητοποιήσεων για την Αμαλία, μπορείτε να προσπεράσετε τις παραγράφους με κίτρινο χρώμα.] Το αρχικό ιστολόγιο «Για την Αμαλία», που ολοκλήρωσε τον κύκλο του πριν από ακριβώς ένα χρόνο, είχε ως βασικό στόχο να διασπείρει σε μια ποικιλία γλωσσών και όσο το δυνατόν ευρύτερα βασικές πληροφορίες σχετικά με την Αμαλία Καλυβίνου, θέτοντας ταυτόχρονα κεντρικά φαινόμενα παθογένειας του Ελληνικού Συστήματος Υγείας (φακελάκι, γραφειοκρατία, διαπλοκή φαρμακευτικών εταιρειών με γιατρούς) αλλά και βασικές προτάσεις για τη βελτίωσή του (αξιοποίηση υποδομών, κατάρτιση γιατρών, ψηφιοποίηση ιατρικών φακέλων). Ο στόχος αυτός είναι φανερό ότι επιτεύχθηκε, τόσο ώστε το malpractice να γίνει αντικείμενο συζήτησης στα παραδοσιακά μέσα, τους/τις πολιτικούς και τους απλούς πολίτες, με πιθανό αποτέλεσμα και να τους/τις ευαισθητοποιήσει.
Το διάδοχο ιστολόγιο «Ημέρα της Αμαλίας» κινητοποιήθηκε ήδη από τις 7 Ιούνη, με στόχο να συνεχιστεί ο αγώνας για ένα πιο ανθρώπινο Σύστημα Υγείας και στις 13 Ιούνη γίνεται η πρόταση για διαδικτυακή συλλογή υπογραφών με βάση ένα κείμενο, στο οποίο πολλά θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε, αλλά με λίγα να διαφωνήσουμε. Μέσα στο μήνα αυτό συγκροτείται το (όχι ιδιαίτερα ενεργό μέσα στη διάρκεια της χρονιάς) φόρουμ giatinygeia, οι πυρκαγιές του καλοκαιριού όμως τραβούν την προσοχή του κοινού και των ιστολόγων μακριά από τα ζητήματα της Υγείας και έτσι οι επόμενες αναρτήσεις γίνονται το Δεκέμβριο από το Μιλτιάδη Θαλασσινό και την Αφροδίτη (με κοινή συναισθηματική βάση το «δεν ξεχνάμε την Αμαλία»), μεσολαβεί άλλο ένα διάστημα γραπτής σιωπής και στις 21 Μάη προτείνεται ένα ακόμη κείμενο διαμαρτυρίας για συλλογικό ανέβασμα την 1η Ιούνη, με στόχο πάλι την ευαισθητοποίηση του κοινού, υπενθυμίζεται η διαδικτυακή συγκέντρωση υπογραφών και προτείνεται στις 28 Μάη η αιμοδοσία εις μνήμην της Αμαλίας, ώστε η κινητοποίηση να έχει και θετικό χαρακτήρα, πέρα από τη διαμαρτυρία.
Παράλληλα με τα παραπάνω, μέσα στο Μάη του 2008 οι διαχειριστές του ομαδικού ιστολογίου Ιδιογράφως, το οποίο είχε ξεκινήσει ως διαδικτυακό παιχνίδι συλλογής χειρογράφων από ιστολόγους, αποφασίζουν να αφιερώσουν τη συλλογή αυτή στη μνήμη της Αμαλίας Καλυβίνου. Η ιστολόγος Αθηνά προτείνει, βρίσκοντας ικανή ανταπόκριση, οι ιστολόγοι να πολλαπλασιάσουν τους συνδέσμους τους προς το malpractice, ώστε να ξαναβρεθεί στο εκατό πρώτα ιστολόγια του sync και να είναι πολύ ευκολότερο για το/τη μέσο/η αναγνώστη/τρια ιστολογίων να το διαβάσει και να ευαισθητοποιηθεί για ζητήματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Τέλος, η ιστολόγος Ροδιά παίρνει την πρωτοβουλία να ανεβάσει το ομαδικό ιστολόγιο «Αμαλία Καλυβίνου», με στόχο όμως την ενημέρωση για ζητήματα υγείας και την εύληπτη παρουσίαση των κειμένων της Αμαλίας. Θα ήθελα να επισημάνω πως η παρουσίαση που προηγήθηκε δεν αναπαριστά σε καμία περίπτωση τις συζητήσεις που διαμείφθηκαν στα σχόλια των ιστολογίων «Για την Αμαλία», «Ημέρα της Αμαλίας» και "Theoulini" (της Αθηνάς), οπότε στρογγυλεύει αρκετά την εικόνα, αφήνοντας έξω συγκρούσεις και κραυγές. Θεώρησα πως η μπλογκόσφαιρα περιλαμβάνει ήδη πλήθος από αυτές, για να τις παρουσιάσω και σε μια δική μου ανάρτηση.

Πριν προχωρήσω στη δικές μου επιφυλάξεις, θα ήθελα να παραθέσω κάποιες διαδεδομένες κριτικές στις παραπάνω πρωτοβουλίες, με τις οποίες διαφωνώ λιγότερο ή περισσότερο. Κάποιοι/ες έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την επανενεργοποίηση των ιστολόγων για το Εθνικό Σύστημα Υγείας μετά από σχεδόν ένα χρόνο, είτε υποκριτική (χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον) είτε άσκοπη (χωρίς πραγματικό αποτέλεσμα). Συναφής με την προηγούμενη κριτική είναι ο ψόγος για ορισμένους/ες από τους δραστηριοποιημένους/ες ιστολόγους, ότι εφόσον δεν έχουν ενδιαφέρον ούτε αποτέλεσμα, μάλλον κινούνται από ιδιοτελή κίνητρα και σκοπεύουν στην άνοδο της δημοφιλίας και τους κύρους τους, εντός ή εκτός μπλογκόσφαιρας. Ακόμη η επιλογή να αφιερωθούν ιστολόγια και κινητοποιήσεις στη μνήμη της Αμαλίας, κάποια μάλιστα χρησιμοποιώντας και το όνομά της (Αμαλία Καλυβίνου, Ημέρα της Αμαλίας) έδωσε χώρο για εύλογους προβληματισμούς, σχετικά με την απουσία συναίνεσης από την οικογένεια της Αμαλίας, η οποία δε φαίνεται να έχει ερωτηθεί για τις φετινές κινητοποιήσεις (κάποιοι/ες μάλιστα αναρωτήθηκαν και αν η ίδια η Αμαλία θα συμφωνούσε με μια τέτοια συνέχεια). Τέλος δε θα έπρεπε να αφήσουμε απέξω πολιτικές λογικές που εμπνέονται από τον παραδοσιακό ριζοσπαστισμό: χωρίς να υπάρχει συνολική κριτική στην κυβέρνηση και γενικότερα στο καπιταλιστικό σύστημα, χωρίς έστω σύνδεση με τα σωματεία των εργαζομένων και τους συλλόγους των ασθενών, η κινητοποίηση δεν μπορεί να έχει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Από τη μεριά μου αρνούμαι εξαρχής να μπω στη συζήτηση για ιδιοτελή κίνητρα, βασισμένος μόνο σε γραπτά: οι δίκες προθέσεων είναι ριψοκίνδυνο πράγμα γενικά και αστείο όταν δεν γνωρίζεις τον άνθρωπο, αλλά μόνο την περσόνα. Η οικογένεια της Αμαλίας από την άλλη θα ήταν σίγουρα ευγενικό να ερωτηθεί, μην ξεχνάμε όμως ότι η Αμαλία επέλεξε να εκθέσει το σπαραγμό, τον πόνο και τον ακρωτηριασμό της σε κοινή θέα. Όσο το ιστολόγιο της παραμένει δημόσιο (και η οικογένεια της Αμαλίας είχε όλο το χρόνο δικό της να το προστατεύσει με κωδικό, ή να το κατεβάσει), αφήνει το δικαίωμα σε όλους/ες να αναφερθούν σε αυτό, να το τιμήσουν, ακόμη και να το κρίνουν. Υπάρχει βέβαια το ζήτημα της προσβολής της μνήμης ενός/μίας νεκρού/ής, δραστηριότητα παράνομη εντός και εκτός μπλογκόσφαιρας, δε γνωρίζω όμως κανέναν/καμία ιστολόγο μέχρι στιγμής που να έβρισε την Αμαλία, να προσπάθησε να βγάλει χρήματα στο όνομα της, να τη συνέδεσε με χυδαίες αναρτήσεις ή δραστηριότητες κτλ.
Η κριτική από τη μεριά του παραδοσιακού ριζοσπαστισμού (και αναφέρομαι φυσικά στις λογικές των μαρξιστών/τριών και αναρχικών, καθώς οι ριζοσπάστες/τριες οικολόγοι, φεμινίστές/τριες και glbt ακτιβιστές/τριες σε μεγάλο βαθμό διαφοροποιήθηκαν εξαρχής όσον αφορά τις μορφές δράσης τους) μας φέρνει επιτέλους στη δική μου θέση. Έχοντας επιλέξει την πολιτική από τα κάτω και όχι κεντρικά, προσπαθώ να δραστηριοποιηθώ ενεργά σε κάθε κοινότητα που συμμετέχω, επομένως είμαι μέλος του επαγγελματικού μου σωματείου, μέλος μιας οικολογικής ομάδας του Βύρωνα (παρακολουθώντας γενικότερα την πολιτική κίνηση σε αυτόν), ενώ προσπαθώ να κρατώ επαφή και με τις κινητοποιήσεις της μπλογκόσφαιρας, θεωρώντας την ειλικρινά μία από τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούμαι, επενδύοντας χρόνο και ενδιαφέρον. Όπως παντού, έτσι κι εδώ με ενδιαφέρει οι κινητοποιήσεις να έχουν κάποιο αποτέλεσμα, να μην είναι ούτε επαναστατική γυμναστική, ούτε αφελής μετριοπάθεια. Δεν μπορώ βέβαια να περιμένω από νεοπαγείς αυτόνομες κινήσεις «διαδικτυακών πολιτών» να έχουν όλα τα ζητήματά τους λυμένα, ζητήματα που άλλα αυτόνομα κινήματα χρειάστηκαν δεκαετίες να επεξεργαστούν, μπορώ όμως να περιμένω ψυχραιμία και κοινή λογική.
Σε αντίθεση λοιπόν με όλες τις απόψεις που παρουσίασα και μάλλον με το σύνολο της μπλογκόσφαιρας, θεωρώ ότι προβληματική κατ’ αρχήν είναι η εμμονή στην Αμαλία, έναν άνθρωπο που κατέγραψε πολύ υποκειμενικά και συναισθηματικά τα βάσανα του. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο και δεν ήταν ποτέ μόνο οι αλμπάνηδες. Το κείμενο του Μιλτιάδη Θαλασσινού (Μαύρου Γάτου), ιστολόγου και γιατρού στο επάγγελμα θίγει πολύ καίρια ζητήματα και σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε. Πέρα από την εμμονή σε μια ηρωική, αλάθητη φιγούρα, η αλλεργία των κινητοποιήσεων της μπλογκόσφαιρας σε κάθε πολιτική λογική που χρησιμοποιεί έστω στοιχειώδη ορολογία και σε οργανώσεις κάθε είδους από τις Μη Κυβερνητικές μέχρι τις αμιγώς πολιτικές, πολύ φοβάμαι ότι δεν εκφράζει φόβο για καπέλωμα, αλλά ασυνείδητο ατομικισμό και τη ματαιοδοξία του φραξιονισμού: αυτόνομος/η ουδέποτε σήμαινε και απολίτικος/η ή μόνος/η του/της. Αν κάποιος/α αναρωτηθεί για ποιο λόγο χρειάζεται συγκεκριμένη πολιτική λογική μια κινητοποίηση για ένα τόσο βασικό ζήτημα όπως η Υγεία, θα του απαντήσω ότι με αυτόν τον τρόπο πιθανόν να αποφευχθεί η συγκέντρωση χρημάτων ειδικά για τη φιλανθρωπική οργάνωση της Μαριάννας Βαρδινογιάννη (όπως πέρυσι) ή η αιμοδοσία ως μόνος ακτιβισμός (όπως φέτος). Τέλος, πολύ φοβάμαι ότι ο απλός πολίτης δεν περιμένει από εμάς να μάθει για το φακελάκι και τα χάλια του Ε.Σ.Υ., ακούει και διαβάζει για αυτά από χρόνια στα παραδοσιακά μέσα, τα ζει στην καθημερινότητα τη δική του ή των κοντινών του ανθρώπων. Το ότι δεν αντιδρά είναι το ζήτημα και τα ενημερωτικά κείμενα έχουν δείξει σε πολλά κινήματα πριν από το δικό μας πόσο μερική αποτελεσματικότητα έχουν, αν δε συνδέονται με αντίστοιχες δράσεις.
Μπορεί να έχω άδικο, και αναγνωρίζοντας αυτό ως δεδομένο παραθέτω αμέσως μετά συγκεντρωμένους όλους τους σχετικούς συνδέσμους που διέσπειρα στην ανάρτησή μου. Διαβάστε, βγάλτε συμπέρασμα μόνοι/ες σας και με το καλό να συμμετάσχετε σε ό,τι συμφωνείτε. Προσωπικά απέχω, όχι από αδιαφορία, αλλά από άποψη.

- Το ιστολόγιο της ίδιας της Αμαλίας Καλυβίνου: malpratice
- Το αρχικό ιστολόγιο "Για την Αμαλία"
- Το ιστολόγιο των φετινών κινητοποιήσεων: "Ημέρα της Αμαλίας"
- Το ενημερωτικό ιστολόγιο "Αμαλία Καλυβίνου"
- Η πρόταση της Αθηνάς για επάνοδο του malpractice στα πρώτα 100 του sync

Η ανάρτηση αυτή δεν είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Αμαλίας Καλυβίνου εδώ μέσα, αλλά της Αμαλίας Καλυβίνου εκεί έξω, αυτής δηλαδή που μάλλον δε γνώρισε ποτέ κανείς/μιά μας.

[Ανανέωση: Η Φωτούλα άφησε ένα τόσο εκτενές και συμπληρωματικό σχόλιο σε αυτήν την ανάρτηση που λυπάμαι να το αφήσω κρυμμένο:
Άμμε εμένα από την αρχή σε αυτή την ιστορία με τρόμαξε μια υποβόσκουσα ασυνείδητη τάσης ανθρωποθυσίας που μου έμοιαζε να έχει. Ανακάλυψα το μπλογκ της Αμαλίας πολύ πριν γίνει πόλος και στάθηκα αμήχανη μπροστά που σε αυτό έμοιαζε να σημαίνει. Ένας άνθρωπος πέθαινε και δε μπορούσε να συνειδητοποιήσει ότι μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις τον οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Δεν ξέρω ποια ήταν η πρόθεση της ίδιας της Καλυβινού (αφαιρώ το κυρία γιατί έτσι μας έμαθαν, ο τίτλος αφαιρείται με το θάνατο) και ως εκ τούτου δε θα έμπαινα ποτέ στη θέση του διερμηνέα προθέσεων. Θεωρώ ότι δεν ήταν η καταγγελία του ΕΣΥ σαν εισπράκτορα φακελλακίων, αφού από το ιστορικό που η ίδια έδινε δεν έμοιαζε να ήταν αυτό η βασική αιτία που την οδήγησε στο τέλος. Έτσι έμεινα μακρυά από όλη αυτή την ιστορία. Και για όλους τους λόγους ακόμα που ανέφερες εσύ, μα ακριβώς τους ίδιους και με τις ίδιες ακριβώς λέξεις.
Ακόμα θεωρώ έλλειψη σεβασμού τη χρησιμοποίηση ενός νεκρού πια χρεώνοντας του πρακτικές, απόψεις και πράξεις για τις οποίες ο ίδιος δεν έχει τη δυνατότητα να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει και με τους εν δυνάμει μεταφραστές των απόψεων του (γονείς και φίλους του) απόντες. Ίσως το ότι μένουν μακρυά από όλη αυτή την ιστορία στη τελική να σημαίνει ότι αυτοί ξέρουν τι θα ήθελε η ίδια να γίνει.
Αυτό που χρειαζόταν η Αμαλία ήταν μια σωστή και έγκαιρη διάγνωση και πιστεύω ότι στη δική της περίπτωση θα ήταν διατεθειμένη όπως ο καθένας από εμάς να πληρώσει ότι χρειάζεται για να την έχει. Ίσως θα ήταν προτιμώτερο να την αποχαιρετούσαμε απλά έτσι όπως μας πλησίασε και αυτή. Ας την αφήσουν όπου είναι ή όπου τέλος πάντων η φιλοσοφία του καθενός πιστεύει ότι καταλήγουμε και εάν πρέπει σώνει και καλά να μιλήσουμε και να καταγγείλουμε ας το κάνουμε χωρίς να χρειάζεται να έχει ονοματεπώνυμο αποστολέα και παραλήπτη αυτή η ιστορία, αφού στη τελική μοιάζει να είναι ο ίδιος κάθε φορά.
Ως εκ τούτου και επειδή τώρα το είδα (εννοώ την απόφαση να αφιερωθούν τα κείμενα του συγκεκριμένου μπλογκ στην Καλυβινού), δε θα συμμετέχω στο μπλογκοπαιχνίδι γιατί αρνούμαι να αφιερώσω σε μια νεκρή γυναίκα το χειρόγραφο κείμενο που διάλεξα -μια αφιέρωση στη Μαφάλντα που πήρα δώρο στη Νερίνα τα Χριστούγεννα- θεωρώντας το σαν κατάφωρη επίδειξη της αυτάρκειας που μου δίνει η για την ώρα φαινομενικά προστατευμένη σαπουνόφουσκα που ζω.]